Tym razem przeniesiemy się na południowo-wschodnie rubieże Krakowa, a dokładniej w okolice Wieliczki, do dawnej podkrakowskiej wsi znajdującej się dziś w granicach miasta czyli do Kosocic.
W Kosocicach znajdują się dwa ważne obiekty Twierdzy Kraków, niegdyś ściśle ze sobą współpracujące. Mowa o fortach pancernych 50 ½ Kosocice West i Ost. Ten drugi znany jest także pod nazwą Barycz i to na nim skupię się w tym wpisie. Jest to jeden z najlepiej zachowanych obiektów Twierdzy Kraków, który zachował większość pancernego wyposażenia (okiennice, drzwi), nie wliczając niestety wież pancernych zrabowanych i zezłomowanych po 1945 roku. Warto odnotować, że zachowała się oryginalna drewniana podłoga, co jest niezwykłą rzadkością w krakowskich fortach. Fort Kosocice (Barycz) został zbudowany w latach 1897-1899 według projektu polskiego inżyniera wojskowego w c.k. armii gen. Emila Gołogórskiego, który był projektantem wzorcowego fortu pancernego. Jak ktoś bywa na krakowskich fortach ten z pewnością dostrzeże podobieństwo kosocickiego bloku koszarowego do tych z fortów Pękowice, Bibice czy Mistrzejowice. Wiele na to wskazuje, że Gołogórski zaprojektował cały kosocicki zespół obronny wraz z drugim fortem zachodnim, który jest kolejnym przykładem takiego właśnie wzorcowego fortu pancernego. Fort wschodni różni się od wyżej wymienionych kilkoma ważnymi szczegółami.
Otoczony jest suchą fosą (najgłębszą ze wszystkich krakowskich fortów!) z murowanym przeciwstokiem z galerią strzelecką oraz dwiema kaponierami rewersowymi, znajdującymi się w narożach fosy. W kaponierach znajdują się ukryte za pancerzami stanowiska dla szybkostrzelnych armat kazamatowych 6cm M.98, które służyły do ostrzału fosy. Do galerii w przeciwstoku oraz kaponier można dostać się z bloku koszarowego poterną znajdującą się pod fosą. Kolejnym ciekawym elementem wyróżniającym ten fort było zastosowanie tradytora, który znajdował się w wale po północnej stronie od bramy wjazdowej. Obecnie tradytor jest obudowany innym budynkiem.
Na stropodachu bloku koszarowego mieści się betonowa galeria strzelecka dla piechoty z wnękami na amunicje w przedpiersiu (obecnie pokryta blachą). Blok koszarowy wyposażony był w pięć obrotowych wież pancernych. Jedną obserwacyjną i cztery artyleryjskie w których zamontowane na lawetach były działa 8cm M.94, ukryte pod kopułą pancerną.
Fort ten wraz z sąsiednimi dziełami odegrał kluczową rolę w odparciu drugiego podejścia armii rosyjskiej pod Kraków w grudniu 1914 roku. Rosjanie pod dowództwem pochodzącego z Bułgarii gen. Radko Dimitriewa, którzy zajęli Wieliczkę, parli na Kraków. Rozpoczęli ostrzał z dział artyleryjskich, jednak skuteczna odpowiedź z dział fortecznych oraz fatalne wieści z frontu w Beskidach zadecydowały o odwrocie wojsk i nie powstrzymany dotąd "walec parowy" musiał się wycofać, co miało znaczny wpływ na dalszy przebieg wielkiej wojny.
Po latach pokoju wybuchła kolejna straszliwa wojna i fort, podobnie jak wiele innych został przejęty przez formacje niemieckie. Po stacjonujących Niemcach pozostały napisy na ścianach. Zachowały się również napisy z czasów austriackich wyryte na cegłach.
Po wojnie fort był wykorzystywany przez Ludowe Wojsko Polskie, później krakowscy rakietnicy przeprowadzali doświadczenia w fosie. W kolejnych latach mieścił się w nim Ośrodek Szkoleniowy Urzędu Wojewódzkiego, aż wreszcie w ostatnich latach przeszedł we władanie Fundacji Aktywnej Ochrony Zabytków Techniki i Dziedzictwa Kulturowego "Janus" i otworzono w nim kolejny oddział rozproszonego Muzeum Twierdzy Kraków.
Fort można zwiedzić z przewodnikiem podczas często organizowanych spacerów dydaktycznych, na które polecam się wybrać. Podczas zwiedzania można obejrzeć zbiory muzealne związane z Twierdzą Kraków oraz okresem I Wojny Światowej, obejrzeć relikty wież pancernych, przejść poterną z bloku koszarowego do pomieszczeń przeciwstoku oraz obejrzeć jak prezentuje się najgłębsza forteczna fosa w Twierdzy Kraków.
Informacje na temat wydarzeń z tym związanych można znaleźć na oficjalnym profilu Muzeum Twierdzy Kraków na Facebooku, do którego link podam na końcu niniejszego wpisu.
We wnętrzu jest czysto i schludnie.
Link do oficialnej strony Muzeum Twierdzy Kraków na Facebook:
https://pl-pl.facebook.com/muzeumtwierdzy/
Murowany przeciwstok z otworami strzelniczymi.
Korytarze w przeciwstoku oraz poterna prowadząca z budynku koszarowego.
Jedno z pomieszczeń w bloku koszarowym z oryginalną drewnianą podłogą.
Zachowane relikty artyleryjskich wież pancernych.
Relikty pancernej wieży obserwacyjnej.
Przyjemnie popatrzeć na zachowane oryginalne pancerne okiennice.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz