ROGATKI MIEJSKIE

Rogatki miejskie to dawne punkty poboru opłat przy wjeździe do miasta.
W dzisiejszym wpisie chciałbym się skupić na tych budynkach, rozsianych w różnych miejscach w Krakowie, które od czasów austriackiego zaboru przetrwały do dnia dzisiejszego.

Gdy dawną stolicą Polski zaczęła rządzić administracja austriacka w 1847 roku, wprowadzony w życie został powszechny podatek konsumpcyjny od wwożonych do miasta towarów.
Podatek ten był pobierany na rogatkach. Miało to służyć zapobieganiu migracji mniej zamożniejszej ludności z przedmieść do miasta, które wkrótce po 1850 roku z decyzji cesarza Franciszka Józefa I zaczęto rozbudowywać pod kątem twierdzy.
Uruchomiono zatem sieć rogatek miejskich, których początkowo łącznie było 13. Później po przyznaniu Galicji statusu autonomii, czynnych było 11 rogatek, zaś w latach poprzedzających wybuch I wojny światowej sieć rozbudowano do 17 rogatek.
Rogatki znajdowały się przeważnie przy głównych arteriach wylotowych z miasta.
W niektórych przypadkach towarzyszyły im dobudowane na kilka lat przed "Wielką Wojną" bramy wraz z flankującymi je ostrogami.
Takie ostrogi stały przykładowo przy rogatkach "Prądnickiej" i "Warszawskiej", lecz zostały wyburzone prawdopodobnie niedługo po II Wojnie Światowej.
Z kolei Rogatka "Zakrzowiecka" była przygotowana do obrony poprzez umieszczenie w ścianie otworów strzelniczych, więc pełniła także funkcję ostrogu. Znajdował się obok niej także wał z fosą, obecnie zniwelowany.

Niektóre z rogatek niestety nie przetrwały do naszych czasów, kilka z nich mogło także podzielić ten los, ale na szczęście w porę zostały dopisane do rejestru i ewidencji zabytków oraz zaadaptowane na różne cele, mieszkalne lub usługowe.

Do dzisiejszych czasów przetrwało 10 budynków, w których znajdowały się punkty poboru opłat.
Prawie każdy z nich wyróżnia się spośród innych, otaczających budynków wyjątkową architekturą. Z obiektów znajdujących się w centrum miasta jedynie rogatki "Czarnowiejska" i "Wolska" są wkomponowane architektonicznie w otoczenie. Te zresztą podobają mi się najbardziej.
Kilka z nich jest bardzo podobnych architektonicznie, ponieważ projektował je ten sam architekt Zygmunt Ostafin. Które? Można się łatwo domyślić :)
Dwie rogatki są niemal identyczne. Mowa o niemal bliźniaczych rogatkach "Dębnickiej" i "Kobierzyńskiej", zaprojektowanych przez J. Kryłowskiego.

ROGATKA CZARNOWIEJSKA: 

ROGATKA DĘBNICKA (NA DĘBNIKACH):

ROGATKA KROWODRZA (POD FIGURĄ):

ROGATKA KOBIERZYŃSKA:

ROGATKA KROWODRZA - KOSZARY (POD KASARNIĄ):

ROGATKA PRĄDNICKA:

 ROGATKA WARSZAWSKA:

ROGATKA WOLSKA:

ROGATKA ZAKRZOWIECKA:

 ROGATKA RAKOWICKA: